13 juni 2019 – Een interview met Johan Willems, de nieuwe voorzitter van de Beweging van Barmhartigheid. Over de groeiende noodzaak van meer mededogen.
door Willie Gardien
Hij noemt zichzelf een bewust burger en wil na een arbeidzaam leven als interim bestuurder en directeur in de zorgsector meebouwen aan de Beweging. In mijn kennismakingsgesprek met Johan stelde ik hem drie vragen: Wat zie je om je heen gebeuren? Waardoor word jij bewogen? Wat zet jou in beweging?
ZIEN
Wat Johan om zich heen ziet, is dat mensen met elkaar communiceren op een manier die leidt tot spanning en onbegrip, die zorgt voor pijn en de gesprekspartner beschadigt. Johan: “Op zijn zachtst gezegd is dit jammer, want het is verschrikkelijk wat mensen elkaar aandoen. Mensen communiceren hoofdzakelijk door te reageren op negatieve ervaringen. Door je een barmhartige houding eigen te maken en mededogend te zijn, ben je in staat om met een andere blik naar de ander te kijken. Zo’n houding geeft ruimte, waardoor wederzijds contact mogelijk is.”
BEWOGEN WORDEN
Bestaan er slechte mensen? Of doen goede mensen slechte dingen? Dat zijn vragen die Johan bezighouden. “Ik ben geraakt als ik zie hoe mensen onmachtig zijn om het goede van zichzelf te laten zien. Het goede wordt angstig weggestopt en overschreeuwd. Tegelijkertijd valt het me op dat de behoefte om het goede te tonen in de samenleving breed wordt gedeeld.”
IN BEWEGING KOMEN
In de organisaties waar Johan werkte heeft hij als leidinggevende getracht mededogen centraal te stellen, want dat is in zijn ogen de voorwaarde om je dienstbaar op te kunnen stellen ten opzichte van de medewerkers die het uitvoerende werk doen. Johan: “Op bestuursniveau is de neiging groot om macht in te zetten, maar met macht moet je zorgvuldig omgaan. Zodra je in een machtspositie een oordeel velt, is het denkproces gesloten. Ik ben erg geïnspireerd door het werk van de filosoof Emmanuel Levinas die ervoor pleit om meer ruimte voor de ander te maken en vanuit menselijkheid te zoeken naar de gemeenschappelijke basis.”
Mensen die de wereld top-down willen beheersen, zijn een ramp. Maar bottom-up, kleine, haast onmerkbare medemenselijkheid, la petite bonté, dat is wat de wereld kan redden van de verschrikking. En dat is van alle tijden. Ook van onze tijd. – Levinas
Terugkijkend is de kiem voor Johans inzichten over de noodzaak van mededogen en barmhartigheid gelegd in zijn studenten tijd in de jaren ’60. Johan: “Ik was dogmatisch links. Het dogmatische was echter gewelddadig, in de zin dat het mij beperkte om op een open manier naar mensen te kijken. Met een schok kwam ik tot het besef dat ik mensen in mijn omgeving kwijtraakte. Sinds die tijd stel ik mij de vraag: hoe zorg ik ervoor dat ik niet vanuit een dogma of vooringenomenheid naar anderen kijk? Samen met anderen wil ik op dit soort vragen reflecteren. De Beweging doet dat in haar programma’s en publicaties en sluit daarmee aan op de groeiende noodzaak voor meer mededogen en barmhartigheid in het maatschappelijk verkeer.”
Als voorzitter zullen we Johan in de komende jaren regelmatig tegenkomen bij activiteiten van de Beweging. We heten hem van harte welkom!
Johan Willemse
Studeerde gezondheids-wetenschappen aan de Universiteit van Tilburg. Hij is consultant en raadgever en was ad interim-directeur van verschillende zorginstellingen.
