Protestantse kerken: ‘Barmhartigheid’ jaar lang centraal thema

21 september 2021 – Afgelopen zaterdag werd in Culemborg de aftrap gegeven voor een groot barmhartigheid-project. Het is een initiatief vanuit de protestantse kerken, maar andere kerken zijn ook zeer welkom.

Het was een feestelijke bijeenkomst, alleen al vanwege het feit dat er inmiddels al tienduizenden werkboeken van het project ‘Zeven wegen van barmhartigheid’ zijn verspreid. Het project loopt tot eind 2022.

Symposium
In de Grote of Barbarakerk in Culemborg werd onder andere een symposium gehouden over het vierde van de zeven werken van barmhartigheid: ‘de vreemdelingen herbergen’.
Tijdens dat symposium viel het woord ‘ongemak’ opvallend vaak.
Bram van Ojik (GroenLinks) had het over het ongemak in het maatschappelijk debat over vluchtelingen. “Het is steeds meer gepolariseerd; het politieke midden lijkt niet meer te bestaan. Het is niet goed je in het debat te focussen op de extremen. Het gesprek moet het politieke midden weer zien te veroveren, nu is dat gekaapt door rechts, door duistere krachten. De wil om er samen uit te komen moet weer terug in het debat.”
Twee andere sprekers, zelf ‘migranten’, hadden het vooral over hoe we in Nederland naar vluchtelingen/migranten kijken. Prof. dr. Dorrottya Nagy (Transsylvanië, Roemenië) is hoogleraar Theologie en Migratie aan de Protestantse Theologische Universiteit (Amsterdam/Groningen). Zij stond vooral stil bij het begrip ’thuis’. ‘Thuis’ betekent voor de mensen in het ontvangende land iets heel anders, dan voor de vreemdeling die zijn ’thuis’ kwijt is. Zij pleit voor meer aandacht voor de betekenis van ’thuis’, zelfs voor een ’theologie van thuis’.
De mensenrechtenadvocaat Domenica Ghidei Biidu (Eritrea) benadrukte hoe ongemakkelijk het is dat het vaak niet lukt de vreemdelingen als gelijkwaardig te zien. ‘Vluchtelingen zijn geen heiligen.’

Barmhartigheid met een rafelrandje
Later op de dag kwam het thema ‘ongemak’ nog eens terug. Prof. dr. Paul van Geest (geschiedenis van kerk en theologie) kreeg de vraag ‘Deugt barmhartigheid?’. Zijn antwoord was weliswaar een ferm ‘ja’, maar het was ook een ‘ja’ met een stevige kanttekening. “Er is altijd ruis in je drijfveren. Dus zorg dat je inzicht hebt in je eigen drijfveren. Barmhartigheid deugt als het een doel in zich is, als je het ‘om niet’ doet omdat je de naaste bemint als jezelf. Maar doe je het om er op de een of andere manier toch iets aan over te houden, dan is wat je doet nog niet slecht, maar er zit dan wel een rafelrandje aan. Het luistert nauw en vergt veel zelfonderzoek.”

Barmhartigheid en weerloosheid
Dr. Erica Meijers  is universitair docent Diaconaat aan de Protestantse Theologische Universiteit (PThU) voor de vestiging Groningen. Zij sprak over ‘de weerloosheid van het diaconaat’. “Wij weten het niet beter, wij zijn even weerloos in de wereld van vandaag als ieder ander, christen of niet. Wij hebben de macht niet om structurele oplossingen te regelen, maar we kunnen mee demonstreren, moedeloosheid, frustratie en hoop delen. We kunnen nadenken over de vraag hoe we onze kerkgebouwen kunnen inzetten als teken van hoop in de wooncrisis, we weten het niet beter, maar we kiezen voor wie kwetsbaar is. De weerloosheid van het diaconaat betekent: leren leven met tussenoplossingen, tijdelijke ademruimtes, mislukkingen. Die weerloosheid maakt diaconaal werk geloofwaardig.”

Zeer gevarieerde dag
Behalve inleidingen en discussies bood het programma een grote variëteit van theater tot muziek, poëzie, foto’s, schilderijen, boeken en films. Allemaal voorbeelden van wat lokale kerken kunnen inzetten bij hun aandacht voor ‘barmhartigheid’.

De compositie ‘Zeven wegen van barmhartigheid’ van de componist Alfons van der Meulen kreeg in Culemborg zijn première.

Foto: Wil de Jonge