ROSITA STEENBEEK OVER VLUCHTELINGEN
‘Omzien naar de ander is de essentie van ons bestaan’
7 maart 2023 – Niet alleen met haar boeken, maar ook door de tv-serie ‘Viva l’Umanità!‘ is de schrijfster Rosita Steenbeek langzamerhand bijna een apostel van de barmhartigheid geworden. ‘Leve de medemenselijkheid!’. Maar ze is in haar pleidooi zeker niet naïef. “Ik ben niet zo optimistisch over de mens, maar we moeten blijven proberen, tegen de verdrukking in.”
door Cees Brinkhuizen
Rosita Steenbeek is lid van het Comité van Aanbeveling van de Beweging van Barmhartigheid. En ze is overtuigd lid, want barmhartigheid en compassie zijn een rode draad in haar leven geworden. En daarom is ze ook betrokken bij Sant’Egidio, een internationale beweging die omziet naar armen, eenzamen en vluchtelingen. De Gemeenschap van Sant’Egidio is ontstaan in Rome, waar Rosita Steenbeek al vele jaren woont. Inmiddels is Sant’Egidio ook al enige jaren in Nederland actief.
“De Beweging van Barmhartigheid en Sant’Egidio spreken me zo aan omdat ze beide blijven opkomen voor de barmhartigheid en omdat ze ons de ogen openen voor mensen in de verdrukking.”
Rosita Steenbeek berichtte in de vierdelige tv-serie ‘Viva l’Umanità’ over het lot van asielzoekers die naar Europa vluchten. De serie laat je je tot in je botten schamen over hoe we in Europa met asielzoekers omgaan.
Verhalenverteller
Net als haar boeken over vluchtelingen was de tv-serie geen analyse die eindigt in een politiek statement. Steenbeek is meer een verhalenverteller. Ze vertelt wat de vluchtelingen en hun helpers meemaken. “Nee, ik trek met opzet niet zelf de politieke conclusies. Ik hoop natuurlijk wel dat die verhalen invloed hebben op de politiek. Maar of er wat mee gebeurt maken uiteindelijk de lezers, de kijkers en de politici uit.”
Tegelijk met de tv-serie verscheen haar boek ‘Droomland Italië. Van Aleppo naar Turijn.’, dat verhaalt van de verharding rond vluchtelingen en migranten én van de niet aflatende inzet van helpers.
Tegen de verdrukking in
Rosita Steenbeek is niet optimistisch over ‘de mens’: “De mens is geneigd tot alle kwaad. De wereldgeschiedenis is daardoor één lange geschiedenis van heel veel geweld en onrecht. Maar als je daarom de handdoek in de ring gooit, zijn we helemaal verloren. Als de mensen die compassie uitdragen het ook nog opgeven, dan zijn we in een hel beland. Ik vind dat we tegen de verdrukking in voor het goede moeten blijven strijden. Want omzien naar de ander is de essentie van ons bestaan. Als je goed kijkt zie je gelukkig ook genoeg mooie dingen gebeuren. Er zijn veel mensen die proberen goed met elkaar te leven, om van deze wereld een warm huis te maken. Dat begint voor iedereen dichtbij: er willen zijn voor de mensen in je naaste omgeving, je familie, je vrienden.”
Je krijgt er ook iets voor terug, vindt Rosita Steenbeek. “Je doet het daar natuurlijk niet voor, maar je wordt wel een mooier mens. Je wordt wijzer. Je wordt gelukkiger.”
Onder de indruk van de ‘humanitaire corridors’ voor vluchtelingen
Rosita Steenbeek is erg onder de indruk van de ‘humanitaire corridors’ die er voor vluchtelingen zijn opgericht. Ze ontstonden bij het zoeken naar een antwoord op het verdrinken van duizenden vluchtelingen die met wrakke bootjes de oversteek naar Europa proberen te maken.
De humanitaire corridors begonnen in Italië, op initiatief van de katholieke lekengemeenschap Sant’Egidio, en de Waldenzen, de ooit zwaar vervolgde Italiaanse protestanten. In overleg met de Italiaanse regering werden in Libanon 1000 asielzoekers geselecteerd die een ‘humanitair visum’ kregen. Voor hen stonden vliegtuigen klaar om ze veilig naar Italië te brengen, waar vrijwilligers van Sant’Egidio en de Waldenzen huisvesting en begeleiding hadden geregeld, en gefinancierd. Inmiddels zijn er op deze manier al zo’n 7.000 asielzoekers opgevangen. Ook Frankrijk en België doen mee.
Rosita Steenbeek: “Het is een prachtig voorbeeld. Het laat zien dat je mensen op een fatsoenlijke manier naar een veilig land kunt brengen. Ik realiseer me wel dat je met zo’n corridor geen miljoenen mensen kunt bedienen. Maar toch. In mijn laatste boek vertel ik het verhaal van twee families die ik in Libanon onder erbarmelijke omstandigheden in een vluchtelingenkamp ontmoette. Ze kwamen met een humanitaire corridor naar Italië, wonen nu in een huis in Turijn en spreken al vloeiend Italiaans. De twee jonge meiden gaan studeren. De een wil arts worden, de ander rechter. En dat gaat ze lukken ook!”
Onbeperkte toelating?
Houdt Rosita Steenbeek een pleidooi voor onbeperkte toelating? “Nee, ik pleit natuurlijk niet voor onbeperkte toelating. Er moet heel snel worden vastgesteld wie er recht heeft op asiel en wie niet. Dat wordt al jaren gezegd, maar het is nog steeds niet goed georganiseerd. En daarnaast moeten we veel gaan investeren in de ontwikkeling van de landen waar de mensen vandaan komen. Want bijna alle mensen die ik gesproken heb, willen het liefst blijven waar ze vandaan komen.”
Vooroordelen bestrijden
Steenbeek ziet het ook als haar taak vooroordelen en onwetendheid te bestrijden. “De een denkt dat vluchtelingen iets komen afpakken, de ander denkt dat ze gevaarlijk zijn. Maar het gaat om mensen die alles kwijt zijn. En toch hebben ze mij geleerd waar het om gaat in leven: er zijn voor de ander.”
Lees meer
- Zo werkt een humanitaire corridor
- Steeds meer vluchtelingen.
Verslag van het webdebat van de Beweging van Barmhartigheid met prof. dr. Bas de Gaay Fortman (12 juli 2020). “We zullen moeten accepteren dat er miljoenen vluchtelingen naar de rijke landen trekken.”
(Foto boven: Rosita Steenbeek, © EO, serie Viva l’Umanità)
Rosita Steenbeek
Rosita Steenbeek (1957) is een Nederlandse schrijfster die in Rome woont. Ze schreef een twintigtal boeken, veelal uitgegeven door Prometheus, waaronder de historische roman Julia (2022, over de dochter van keizer Augustus) en verschillende boeken over Rome en Italië.
Boeken
Vooral in haar laatste boeken spelen barmhartigheid en compassie een grote rol.
Rose. Een familie in oorlogstijd
Ambo-Anthos, 2015
352 pag.
ISBN 9789026334436
€ 16,95
Heb uw vijanden lief
Stichting CPNE, 2017
64 pag.
ISBN 9789059654136
€ 7,40
Wie is mijn naaste? Mijn verhaal over de vluchtelingenopvang
Prometheus, 2018
295 pag.
ISBN 9789044835751
€ 20,99
Droomland Italië. Van Aleppo naar Turijn
Prometheus, 2023
160 pag.
ISBN 9789044652109
€ 10,99
Tv-serie ‘Viva l’Umanità!‘
In de vierdelige EO-documentaireserie ‘Viva l’Umanità!’ gaat het over de wereld van vluchtelingen en migranten in Europa. In deze serie van filmmaker Wilberry Jakobs horen we verhalen van mensen die huis en haard verlaten hebben, en zien we hoe – ondanks alles – ook de menselijkheid gevierd wordt. Juist daarom Viva l’Umanità! Schrijfster Rosita Steenbeek gidst ons door de verhalen. De uitzending van de serie begon op Eerste Kerstdag 2022, maar is nu nog terug te zien via de website van de EO.
Gemeenschap van Sant’Egidio
Sant’Egidio is een internationale katholieke lekengemeenschap die zich inzet voor arme en kwetsbare mensen en daarnaast ook voor vrede. Internationaal is Sant’Egidio met 70.000 mensen actief in 70 landen. In Nederland is Sant’Egidio onder andere actief voor (eenzame) ouderen, kinderen, daklozen en migranten. In Amsterdam runt Sant’Egidio een daklozenrestaurant.
De monumentale Mozes en Aäronkerk aan het Waterlooplein is in Amsterdam de uitvalsbasis.
Saint'Egidio
Complimenten voor dit mooie en hoopvolle interview.