Met hart en ziel

door Charles van Leeuwen

Gistkorrels
Marius deed dat met grote passie en deskundigheid, ruimhartige vriendschap en verrassende geestkracht. Hij was een meeslepend bestuurder. Hij had een groot talent om dingen te benoemen. En hij was een vrijdenker, in veel opzichten, zeker ook in de barmhartigheid.

“Barmhartigheid kan een van de kernwaarden worden. In iedere organisatie, in elke vorm van samenleven in ons land en ver daarbuiten. Ik droom van een barmhartige stad, een barmhartige wijk of dorp, een barmhartige straat. Ik droom van een barmhartige gevangenis, een barmhartig ziekenhuis en een barmhartige woningbouwcorporatie. Ik droom van een barmhartig kantoor, een barmhartig ministerie en een barmhartige school. Hoe kan barmhartigheid ons samenzijn doordesemen?”

“Als wij gistkorrels zijn, hopelijk zijn we dat! Maar dan moeten we eraan werken dat we het gist verrijken, dat het gist zich kan vermenigvuldigen en dat het gist mag doordesemen. Ik hoop dat barmhartigheid, in die verrijking, van hoofdspreuk tot lijfspreuk wordt. Dat wij steeds vaker letterlijk stil zullen staan bij de nood van anderen op ons pad, dat we onze dagelijkse routine en zelfgenoegzaamheid hierdoor laten ontregelen en dat we daar vreugde in zullen vinden.”

Marius sprak deze woorden bij het tienjarig bestaan van de Beweging van Barmhartigheid, in 2008. Enkele jaren ervoor, in 2005, was hij frater Wim Verschuren opgevolgd als voorzitter van de Beweging. Niet iedereen zou dat hebben gedurfd, het stokje overnemen van de charismatische oprichter. Maar Marius kon dat. Onbevangen ging hij aan het werk en hij bereikte in het uitbouwen van de nog jonge organisatie mooie dingen.

Professionals met een hart
De Beweging professionaliseerde haar secretariaat en communicatie. Ze ging opereren als netwerkorganisatie en zocht verbondenheid met andere organisaties waar het thema barmhartigheid resoneerde (en dat waren er veel). De Beweging kreeg er in één klap ook een aantal werkterreinen bij. Thema’s die Marius op de kaart zette, waren: barmhartigheid in de zorg en barmhartigheid in professionele organisaties. Dat kon, omdat de als arts en jurist opgeleide Marius deze werelden door en door kende. Vanuit zijn werk in de Nederlandse Vereniging van Toezichthouders in de Zorg, stond hij dagelijks in contact met bestuurders, professionals en opleiders in de zorg. Vaak ging het gesprek natuurlijk over menselijkheid en het ‘hart’ in al die verzakelijkte organisaties. Ook politiek was Marius actief, onder andere als raadslid van Provinciale Staten van Utrecht en binnen het CDA, toen nog een brede bestuurderspartij, en in het Utrechts wijkenwerk. De agenda van Marius was zo vol, dat je hem soms maanden vooruit moest boeken. Maar altijd was er tijd, en flexibiliteit. De beweging profiteerde van de niet te stuiten dynamiek die Marius inbracht. Zelf benoemde hij deze ‘flow’ bij hetzelfde tienjarige jubileum als volgt:

“Terugziend op tien jaar Beweging van Barmhartigheid word ik vervuld van grote dankbaarheid. Denk nog eens terug hoe het begon en hoe toen het woord barmhartigheid werd beleefd. Je kon het eigenlijk niet meer gebruiken. Het klonk hopeloos ouderwets en velen hadden zelfs negatieve gevoelens, gevoed door ervaringen uit het verleden. Onbarmhartig, meedogenloos, die woorden namen we wél in de mond. Het getuigde daarom van moed om een advertentie te plaatsen in een landelijke krant om op zoek te gaan naar bondgenoten in barmhartigheid. De reacties waren hartverwarmend en de belangstelling groot: een beweging werd geboren.

Naast de herwaardering van het woord ontstond er behoefte aan verdieping en reflectie. Een hedendaagse gestalte voor een eeuwenoude spirituele traditie werd gezocht en gevonden. Een eenvoudige maar o zo veelzijdige spiritualiteit. Een spiritualiteit van zien, bewogen worden en in beweging komen. Een spiritualiteit die verbonden is met onze dagdagelijkse werkelijkheid maar die weerbarstig blijkt om in praktijk te brengen. Deze tijd verschaft ons legio argumenten om te zeggen: prachtig, helemaal mee eens, maar nú even niet. Leerroutes zagen het licht om ons verder toe te rusten en barmhartigheid waar te maken. Het hield niet op: verdiepingsdagen, workshops, bezinnend wandelen, beelden, geschriften; de beweging kon niet meer worden gestuit.”

In het teken van de toekomst
Marius was een getalenteerd spreker en geboren trainer. Hij had een prachtige stem en het was een plezier om naar hem te luisteren. Vooral ook omdat hij eerlijk en authentiek was, en deelde van zijn enthousiasme en persoonlijke zoeken. Hij had de gave om out-of-the-box te denken, waardoor dingen ineens in een ander perspectief konden komen te staan. Dat verrassende en bevrijdende kwam ons denken over barmhartigheid uiteraard zeer ten goed. Aan elke editie van de Leerroute in Compassie leverde Marius een persoonlijke bijdrage, het tekent hem dat hij het liefst de laatste dag leidde. De dag waarop mensen bezig waren met plannen om een barmhartig project in de wereld te zetten. De dag in het teken van de toekomst. Als het ging om spiegelen, inspireren, verdiepen, aanmoedigen. Als je ook de moed moest hebben om te denken in de lange termijn, want een beetje transformatie duurt tien jaar, zei hij vaak:

“Bovenal droom ik van een tijd dat barmhartigheid het ideaal zal zijn van onze jeugd. Dat ze boven hun verwendheid kunnen uitgroeien om zo ons een spiegel voor te houden: jullie brachten ons rijkdom maar we snakken naar een andere rijkdom. Een rijkdom die we nog moeten verdienen en zelfs bevechten. Een rijkdom die ons kruim zal kosten maar daarna bitterzoet zal smaken. De rijkdom van mensen die zich in hun oneindige kwetsbaarheid durven te verbinden van hart tot hart. En zo bijdragen aan een wereld waar ieder telt en gezien wordt. En zo bewerkers van zijn van vrede, waar onze wereld zo naar snakt.”

Toekomstverlangen
Misschien moest het zo zijn, dat Marius jong zou sterven, op slechts 64-jarige leeftijd. Nog in de kracht van jaren, met plannen voor onder andere de Zin Academie. Hij had zich professioneel net in een nieuwe positie weten te zetten, waardoor hij ruimte ging krijgen. Ruimte voor meer ontmoetingen, want Marius bleef mateloos nieuwsgierig en trok er graag op uit. Het was bijvoorbeeld zijn idee om een nieuwe leerroute van barmhartigheid op te zetten als een reisproject, om overal in het land ideeën op te doen en inspiratie te vinden. Ruimte voor nieuwe projecten, zoals de poëzie waar hij zich graag aan wijdde. Ruimte om in de natuur te zijn. Ruimte voor vriendschap en vrijheid… Maar zijn lichaam was op, hij heeft een paar dagen gehad om zich dat te realiseren. Genereus en in volle vaart heeft hij gedeeld van al zijn talenten, en in diezelfde vliegende vaart was hij ineens weg.

We zullen je enorm missen, Marius, maar met jouw eigen woorden mogen we zeggen: je laat ons achter met ‘dankbaarheid en toekomstverlangen’. Want dat woord toekomstverlangen gebruikte je graag en je zorgde er wel voor dat het van alles los maakte. En dat doet het nog steeds.

(Foto: bovenaan ©Huisinga fotografie, NVTZ, Foto in artikel ©Beweging van barmhartigheid)