10 september 2021 – Geregeld krijg ik te maken met kinderen tussen de veertien en achttien jaar die even, wat langer of vrijwel permanent, geen zin hebben in leven. Ze ervaren het leven als een opgelegde taak, die te zwaar is om te dragen en waar ze zich niet voor aangemeld hebben.
Soms voegen pubers de daad bij het woord of de gedachte. Meestal niet met de vastberaden efficiëntie die leidt tot de dood. Vaak met een dramatiek die bedoeld lijkt de wanhoop over die opgelegde levenstaak tot uitdrukking te brengen.
Astra, een nieuwe leerling die deze maand in mijn klas zou starten komt niet. Ze heeft deze zomer drie zelfmoordpogingen gedaan en zit daarom op een crisisplek in een instelling. De intense, innerlijke pijn waaraan dit gedrag uiting geeft houdt me meer bezig dan de gedachte dat haar pogingen zouden kunnen slagen.
Ze hebben immers gelijk, die pubers. Ze hebben niet gevraagd om het leven. Er is op onze volle planeet ook geen biologische noodzaak om er te zijn, want het voortbestaan van onze soort is eerder gebaat bij minder dan bij meer individuen.
We praten er af en toe over in de klas. We komen altijd terug bij het begrip vertrouwen. Want nee, je hebt nooit de garantie dat psychisch lijden eindig is, dat er ook momenten van geluk gaan optreden in je leven, dat je door ouder en zelfstandiger te worden meer instrumenten in handen krijgt om je eigen lijden te beperken. Je kunt weinig anders dan vertrouwen dat je lijden niet blijvend is.
Vaak benadruk ik in zo’n gesprek dat wij, als volwassenen, pubers niet kunnen dwingen tot dat vertrouwen. Of zij dat vertrouwen opbrengen is een keuze, een wilsbesluit dat ze zelf kunnen en mogen nemen. Zeg ik daarmee dat ze het leven mogen verlaten als ze bewust besluiten dat ze dat vertrouwen niet kunnen opbrengen? Misschien wel.
Van de pubers die zich in deze gesprekken bewust zijn geworden van hun vrije keuze om wel of niet te vertrouwen op een betere dag, is nog niemand uit het leven gestapt. Mensen willen vertrouwen, ze willen geloven in een betere dag. Ze willen alleen niet tot geloof en vertrouwen gedwongen worden.
Foto: Wil de Jonge
Wat een mooi bericht en wat fijn als een leraar deze gesprekken met de leerlingen in de klas aangaat! Vertrouwen dat je pijn/verdriet niet blijvend is, met dat vertrouwen weer de verbinding voelen.