‘Contact maken is lastig en spannend, maar ook prachtig als het lukt’

4 januari 2024 – Drie jaar geleden vroeg een vriend hem om mee te denken over manifestaties en activiteiten op het gebied van barmhartigheid en onderwijs. Zo kwam Martin Schravesande op het spoor van de Beweging van Barmhartigheid. Inmiddels heeft dat ertoe geleid dat hij als liedjesschrijver regelmatig optreedt tijdens bijeenkomsten van de beweging én samen met ZIN werkt aan trainingen om het gedachtengoed van de beweging te delen met mensen in het onderwijs.

Wat hij in het dagelijks leven doet? “Wandelen, schrijven en het beetje geld waarvan ik leef, verdien ik met ‘pedagoochelen’.” Dat laatste was niet altijd het geval. Na jaren werken bij het ministerie van OCW maakte hij in 2010 de overstap naar het onderwijs. Hij verruilde de papieren werkelijkheid van beleidsnota’s voor het directe contact met leerlingen die in moeilijke situaties leven en veelal mentale problemen hebben.

 Kwetsbare pubers lopen vast in het onderwijs

“Sindsdien zet ik me in voor pubers die vastlopen in het onderwijs door allerlei omstandigheden, waaronder autisme, hoogbegaafdheid of jeugdzorg. Ik praat hierover met leerlingen, train docenten en ondersteun scholen en ouders daarbij. Dat betekent overigens niet dat ik deze kwetsbare jongeren probeer te redden,” haast hij zich te zeggen. “Dat heeft iedereen al geprobeerd en dat heeft hun problemen vaak niet verminderd.”

De moed om te zoeken en te proberen

Martin luistert naar deze pubers, maakt verbinding en kijkt dan of er in die verbinding iets ontstaat waarmee ze zichzélf kunnen helpen. “Het maken van dat contact is een kwetsbaar en creatief proces, waarin ik ploeter, zoek, vaak faal en soms iets bereik.” Over dat kwetsbare, zoekende contact met pubers schreef hij twee boeken: ‘De thuiszittersklas’. Op zoek naar de wil om te leren (Van Gennep 2021), en ‘De onderhuidse leraar. Twintig lessen van pubers’ (Van Gennep 2023).

“In mijn werk met pubers in moeilijke omstandigheden probeer ik elke dag te leren. Deze pubers hebben mij geleerd hoe rijk en hoopgevend het contact is dat zo’n lerende houding voortbrengt.”

 Inspiratie

“Ik haal inspiratie uit de jonge mensen met wie ik werk. Uit hun creativiteit, hun chaos, hun moed om te zoeken en te proberen en ook uit hun verdriet, twijfels en angsten. Daarnaast zijn landschap en natuur enorme krachtbronnen voor mij. Ze bieden me niet alleen inspiratie, maar ook troost.”

Barmhartig zijn voor jezelf

“Ik verlang naar echt contact met mensen. Dat verlangen bezielt me. Maar echt contact vind ik ook eng en moeilijk, waardoor ik de neiging heb me terug te trekken, in m’n eentje de natuur in te gaan. Barmhartigheid betekent voor mij ook dat ik zacht blijf voor mezelf in die spanning. Dat ik mezelf dus niet dwing om altijd beschikbaar en in contact te zijn met mensen, maar ook afstand mag nemen. Op die manier houd ik mijn bezieling op peil.”

Zien, bewogen worden en in beweging komen, hoe doe je dat?

“Ik denk dat ik een ontvankelijk mens ben. Dat vind ik een mooier woord dan ‘gevoelig’. Daardoor zie ik veel en word ik snel en makkelijk bewogen. Ik kom daarentegen moeilijk in beweging. Daar heb ik anderen bij nodig. Die ‘bewegingen’ zijn spannend en kwetsbaar, maar eigenlijk heel eenvoudig.”

Verbinding en contact

“Contact maken is lastig en spannend, maar ook prachtig als het lukt. Wat voor de pubers waar ik mee werk geldt, geldt denk ik evenzeer voor volwassenen: wie dreigt af te haken heeft geen behoefte aan een duiding van zijn situatie, maar aan een uitgestoken hand. Het is de oogbeweging of de uitgestoken hand waarmee je het echte contact tot stand brengt. Voor wat daarna gebeurt is geen plan of methode. Dat is een avontuur waarin weinig vooraf vaststaat, ook niet of die ander van betekenis zal zijn voor mij of ik voor die ander.

Wie dreigt af te haken heeft geen behoefte aan een duiding van zijn situatie, maar aan een uitgestoken hand.

Ik denk dat we de boel bij elkaar houden met contact. Kwetsbaar, avontuurlijk, onvoorspelbaar, alledaags en tegelijk magisch contact met mensen die sterk van ons verschillen. Om ons steeds weer met de weerbarstige werkelijkheid te verbinden.”

Foto: Martin Schravesande