Johan Willemse: ‘Veel mensen zoeken hoe barmhartig te leven’

17 mei 2022 – Johan Willemse, voorzitter van de Beweging van Barmhartigheid over de beweging: “Het zou mooi zijn als de Beweging van Barmhartigheid een thuis is voor mensen om contact te hebben over thema’s rond barmhartigheid op persoonlijk niveau. Het is juist in het dagelijks leven dat barmhartigheid geleefd kan worden, maar dat valt lang niet altijd mee.” 

Door Marjo Brenters

“Er zijn zoveel verleidingen om ons heen, de maat van de samenleving is in feite egocentrisch. Er is een focus op consumentisme, op vooral goed voor jezelf zorgen. Dat kan heel onbarmhartig uitwerken, zoals we dagelijks om ons heen zien.”

Beweging van Barmhartigheid als voertuig
Aan het woord is Johan Willemse, sinds 2019 voorzitter van de Beweging van Barmhartigheid. We kijken vooruit naar de plannen en wensen om het thema barmhartigheid in Nederland steviger op de kaart te zetten. De Beweging is geen doel op zichzelf, benadrukt Johan. “Wat wij hopen is dat we een voertuig vormen om mensen samen te brengen die naar elkaar willen luisteren en elkaar willen steunen om barmhartigheid in de praktijk te brengen. Waar wij samenwerking kunnen faciliteren doen we dat, en als we bepaalde thema’s willen onderzoeken zetten we activiteiten op waarin mensen welkom zijn.”

Welke keuzes maak ik zelf?
Johan noemt een aantal speerpunten van de Beweging. Zo is er de Vrije Ruimte, een bijeenkomst (ongeveer eens in de twee maanden) waarin mensen samenkomen om te spreken over thema’s die hen bezighouden. “Er is geen agenda, geen doelstelling, het is letterlijk een vrije ruimte om je eigen houding en je eigen vragen te onderzoeken. We doen als het ware een stapje terug van de wereld om ons heen, waardoor je vanzelfsprekende reacties kunt loslaten. Er ontstaat dan een heel ander gesprek, waarin je elkaar niet op de inhoud hoeft af te rekenen. Iedereen is welkom om aan deze gesprekken deel te nemen. Dat vraagt best moed; je weet immers vooraf niet wat het onderwerp zal zijn, of waar het gesprek toe leidt. Het is bovendien heel persoonlijk, vaak gaat het over vragen hoe je om kunt gaan met de spanning tussen je eigen belang en het grotere belang. Ga ik nog vliegen om vrienden in het buitenland te bezoeken? Verkoop ik mijn dieselauto terwijl hij nog goed rijdt? Neem ik wel of geen vluchtelingen op in mijn huis? Welke keuzes maak ik zelf?”

Onbevangen luisteren
Een ander voorbeeld is de samenwerking met andere partijen, zoals de Stichting Spiritualiteit Even Anders en het Apostolisch Genootschap. Met deze laatste club wordt o.a. gesproken over de vraag waarom de dagelijkse barmhartigheid zo moeizaam vorm krijgt op maatschappelijk en politiek niveau. “Op persoonlijk niveau wordt zoveel barmhartigheid geleefd. Hoeveel vrijwilligers zijn er niet actief, hoeveel mantelzorgers, mensen die vluchtelingen opvangen, die burenhulp geven. Mensen willen graag omzien naar elkaar, doen dat ook dagelijks. Waarom is er nauwelijks verbinding tussen die niveaus?” vraagt Johan. Om dit soort vragen te kunnen onderzoeken en samenwerking concreet te laten worden, is een open houding noodzakelijk, stelt hij. “Onbevangen naar elkaar luisteren is een basisvoorwaarde. Ik geloof erin dat er dan altijd iets ontstaat, iets wat je vooraf niet kunt of hoeft te bedenken. Zorg voor een open ontmoeting en kijk wat er vandaaruit ontstaat.”

Vanuit de samenwerking met Even Anders is er het programma Kunst en Barmhartigheid. “Kunstenaars en kunstuitingen nodigen ons uit om niet alleen vanuit het verstand, maar vooral vanuit de verbeelding en het gevoel te kijken naar een thema als barmhartigheid.”

Tot slot noemt hij de Compassieprijs die jaarlijks wordt uitgereikt. Voor 2022 zullen werkstukken van middelbare scholieren worden beoordeeld op thema’s die samenhangen met barmhartigheid, zoals diversiteit en klimaat.

Aanraakbaar
Natuurlijk kent de Beweging ook verbeterpunten. Zo waren er de afgelopen jaren – mede door corona – enkele personele problemen, wat leidde tot onderbezetting en het uitstellen van activiteiten. Dit lijkt nu opgelost, al blijft de werving van (meer) vrijwilligers van belang. Johan denkt ook dat het bestuur meer zichtbaar en aanraakbaar moet worden: “We laten nog te weinig zien wat we doen, daar gaan we aan werken.”

Ook zal er geïnvesteerd worden in (bestaande en nieuw op te richten) regiokringen en zullen meer activiteiten op touw worden gezet. Onder andere rond het lustrum, want de beweging viert in 2023 haar 25-jarig bestaan. Johan schetst alvast een beeld van een bomvol ZIN-terrein met allerlei activiteiten en samenkomsten. “Dat zie ik al helemaal voor me!”

Wat betreft het aantrekken van jongeren is Johan van mening dat de beweging daar niet op hoeft in te zetten. “Ik weet dat anderen hier anders over denken, maar zelf denk ik dat wij niet voor jongeren hoeven te verzinnen hoe we ze binnen kunnen halen. Ik ga niet geforceerd op social media zitten, dat past niet bij me. Jongeren vinden hun eigen weg in thema’s als diversiteit en inclusie, en ergens komt dat wel samen, daar ben ik van overtuigd.”

Uitnodiging
Johan wil de lezers van dit verhaal graag uitnodigen zich te melden als zij zich aangesproken voelen tot de vraag: hoe kan ik een barmhartig leven leiden, en wat betekent dat? Hij hoort regelmatig van mensen dat ze daarover graag contact met gelijkgestemden willen. “Mensen willen het soms niet meer alleen doen, ze zoeken steun van en bij anderen.”

Ook voor organisaties geldt dat zij zich kunnen melden. Johan hoopt de drempel voor deelname te verlagen door te benadrukken dat het de mensen zijn die de kracht van de beweging uitmaken. “Het gaat om mensen die zoeken naar hoe barmhartig te leven. En dat zijn er veel. Mensen die gevangenen bezoeken, die zich bezighouden met de zorg om de aarde, die werken bij de voedselbank, in de zorg, in het onderwijs of een eigen bedrijf hebben. Dergelijke activiteiten kunnen veeleisend zijn en dan is het van belang je verhaal kwijt te kunnen in een beweging als de onze. Ik hoop dat we daar een bijdrage aan leveren.”