Jan Pronk: ‘We zijn op geen enkele manier solidair met vluchtelingen’

Het interview van Volzin met Jan Pronk is er een in een serie over ‘verbinding’. Over die serie schrijft Volzin: “Verbinding, verbinding, verbinding, er gaat geen week voorbij of iemand roept er om. Een politicus, een bestuurder of een geestelijke. Maar laten we ons nog wel verenigen in deze geïndividualiseerde tijd, waarin iedereen zijn eigen god is? En hoe was dat vroeger? We volgen in deze serie het spoor terug vanaf de jaren vijftig.”

Deze keer met Jan Pronk (1940), oud-minister (Ontwikkelingssamenwerking en later Milieu), voormalig PvdA-politicus, oud-VN-gezant en oud-voorzitter van het IKV.

‘Erger dan in de jaren tachtig’
Het interview maakt duidelijk dat ‘solidariteit’ voor Jan Pronk altijd een kernbegrip is geweest. Maar als Volzin hem dan vraagt hoe het er anno 2022 voorstaat met solidariteit bekruipt hem een gevoel van woede: “Het is erger dan in de jaren tachtig. We zijn op geen enkele manier solidair met vluchtelingen. Kinderombudsman Margrite Kalverboer die steeds maar niet wordt gehoord als ze het heeft over de rechten van kindvluchtelingen. Wanneer wij praten over rechtvaardigheid en andere landen aanwijzen als schenders van de rechten van de mens, zijn we hypocriet. Kijk naar het toeslagenschandaal, dat nog steeds doorettert, om de simpele reden dat niemand er de verantwoordelijkheid voor neemt. Door die anonimiteit komt Den Haag er nog mee weg ook.”

Erosie van solidariteit
Pronk vindt dat het begrip ‘solidariteit’ ook in de PvdA aan erosie onderhevig is: “Ik heb daar nog een ideologische discussie over gevoerd met [Wouter] Bos. Hij vindt dat solidariteit alleen geldt voor mensen met wie je, zoals hij het uitdrukt, in hetzelfde schuitje zit. Zoals bij een verzekeringsmaatschappij: de ene verzekerde krijgt pech, de andere niet, dan ben je solidair met elkaar. Maar ik vind dat je ook moet kijken naar mensen in andere schuitjes, zoals vluchtelingen en onderdrukten. Ik heb Bos destijds gevraagd: hoe komt het dat die andere mensen niet in ons schuitje zitten? Hebben we ze niet toegelaten, of, erger nog, hebben we ze eruit gegooid? Voor mij is er maar één schuitje, dat is het wereldschuitje.”

Pronk besluit in 2013 na een halve eeuw zijn lidmaatschap van de PvdA op te zeggen. “Het was een tijd dat de PvdA zei: vluchtelingen die hier niet horen zijn illegaal. Het is in mijn ogen een totale perversie van mensenrechten om iemand die voor armoede, oorlog of onderdrukking is gevlucht als crimineel te bestempelen. Dan ben je als sociaal-democratische beweging toch echt wel van het pad af.”

Foto: Sebastiaan ter Burg (Wikipedia CC BY-SA 2.0)