Henk-Jan Hoefman: ‘Niet meedoen aan de meedogenloze meningenmachine’

door Cees Brinkhuizen

Henk-Jan Hoefman was de derde voorzitter van de Beweging van Barmhartigheid (2013-2017). Dat is alweer even geleden, maar nog altijd voelt hij zich zeer betrokken bij de Beweging.

Uitzoomen geeft ruimte
We spreken Henk-Jan Hoefman (57) in het kader van de jubileumviering van de Beweging van Barmhartigheid. En in dat gesprek valt het woord ‘ruimte’ heel vaak. Henk-Jan maakt zich duidelijk zorgen over wat hij noemt ‘het toenemende gebrek aan ruimte’. “Overal in de samenleving, en zeker in de politiek, zitten we te dicht op onze eigen belangen. Zoom eens uit, dat is een ruimte scheppende oefening. Als je inzoomt lijken je eigen sores heel belangrijk. Maar als je uitzoomt zie je alles scherper, kun je makkelijker relativeren en kun je beter ruimte voor de ander maken. Dan  kan het echte gesprek beginnen.”

Vind elkaar van mens tot mens
Hoefman zet zich af tegen wat hij de ‘meningenmachine’ noemt. “Al die meningen die keihard tegenover elkaar staan op basis van ongeremde en reactieve emotionaliteit. Die meedogenloze meningenmachine maakt ons gesloten en hard naar elkaar toe. Schep liever ruimte voor jezelf en voor anderen door het eens van een afstandje te bekijken. Dat schept adem- en speelruimte voor een goed gesprek. Kijk eens voorbij de botsende belangen en vind elkaar van mens tot mens. Dan is het overstijgende, gezamenlijke belang sneller gevonden.”

Pleidooi voor dienstbaarheid en gastvrijheid
Henk-Jan Hoefman was betrokken bij de oprichting van het Kloosterhotel ZIN in Vught rond het jaar 2000 en was er ook een aantal jaren directeur voordat hij voorzitter werd van de Beweging van Barmhartigheid. “Al die tijd was frater Wim Verschuren, een van de oprichters van de Beweging, mijn ‘leermeester’. Hij belichaamde alle facetten van barmhartigheid.

Barmhartigheid draagt een wonderbaarlijk geheim in zich: het geven valt samen met het ontvangen.

Heel inspirerend vond ik zijn pleidooi voor dienstbaarheid en gastvrijheid. Voor veel mensen is ‘dienen’ een jeukwoord. Dat zal wel komen door het calvinistische dat eromheen hangt. Maar dat is onterecht. Want barmhartigheid draagt een wonderbaarlijk geheim in zich: het geven valt samen met het ontvangen. Of zoals de dichter Willem Hussem het zegt: ‘Voorzichtig heb ik de gevangen vogel uit de strik verlost. Ik laat hem vliegen, hij geeft mij vleugels.'”

De kracht van het kleine gebaar
Henk-Jan vindt zijn inspiratie vooral in de alledaagse dichtbije barmhartigheid. “Ik heb het over de kracht van het kleine gebaar. En zeg niet dat dat een druppel op een gloeiende plaat is. Als je goed om je heen kijkt zie je dat barmhartigheid weer een plaats in onze samenleving heeft gekregen.

Barmhartigheid is in de afgelopen vijfentwintig jaar een maatschappelijk relevant woord geworden. Henk-Jan Hoefman, oud-voorzitter BvB (2013-2017)

Ja, ik zie ook wel dat er tegelijkertijd steeds meer onbarmhartigheid is in de wereld. Je kunt door die ‘grote’ onbarmhartigheid het gevoel krijgen dat je machteloos bent, dat je handen te kort zijn. Maar dat is niet zo. Hoe meer ‘de kleine goedheid’ een vanzelfsprekendheid wordt, hoe minder ruimte er voor de grote onbarmhartigheid zal zijn. En de beoefening van barmhartigheid ligt gewoon onder je neus. Laat die irritante automobilist die jou geen voorrang geeft met een glimlach voorgaan. Elke dag krijgen we talloze kansen voor een klein gebaar met grote impact.”

Heeft hij nog wensen voor de Beweging van Barmhartigheid?
“Ja, ik hoop van harte dat het de beweging lukt ook aansluiting te vinden bij jongeren. Ik hoop dat we hen plekken voor contemplatieve verstilling kunnen bieden, want ook jongeren verlangen naar ruimte en aandacht voor hun zorgen en zingeving.”