‘Green Deal is voorstel om vrolijk van te worden’

19 juli 2021 – Op de economiepagina’s van De Volkskrant dit weekend een inspirerend commentaar op de milieu- en klimaatplannen van de Europese Commissie. Het commentaar is van Frank Kalshoven, directeur van de Argumentenfabriek.

Frank Kalshoven noemt de voorstellen een ‘vergroeningscontract’. “Om meerdere redenen een voorstel om blij van te worden.”

Kalshoven noemt zes redenen voor zijn positieve reactie:

” Eén: de Commissie stelt ambitieuze en concrete doelstellingen voor om het oude continent klimaatneutraal te maken in 2050.

Twee: de Commissie stelt een pakket maatregelen voor dat deze doelstelling haalbaar maakt. Dit lijkt een logische combinatie (concrete doelen stellen en er dan ook de maatregelen bij opschrijven), maar we weten uit Den Haag dat het politiek vaak beter uitkomt om beleidsdoelen niet te concretiseren, of na het formuleren van de doelen terug te deinzen voor het maatregelenpakket.

Drie: de maatregelen bestaan uit een combinatie van harde regels en stevige financiële prikkels. Harde regels, bijvoorbeeld dat de laatste nieuwe auto met verbrandingsmotor in 2035 mag worden verkocht. Stevige prikkels, bijvoorbeeld dat luchtvaart, scheepvaart en wegtransport verplicht gaan deelnemen aan het handelssysteem voor CO2-rechten, en omdat het aantal uit te geven rechten sneller zal worden verminderd, zal de CO2-prijs verder stijgen. De CO2-uitstoter betaalt.

Vier: de Commissie lost het weglek-probleem op. Tot nu was een valide argument tegen het opleggen van harde vergroeningseisen aan de industrie dat dit ertoe zou leiden dat de productie zich dan simpel zou verplaatsen naar het buitenland, waar nóg smeriger geproduceerd zou worden, staal bijvoorbeeld. En die viezere spullen zou Europa vervolgens moeten importeren. Dat is het paard achter de wagen spannen. Maar de Commissie wil nu voor de belangrijkste producten die hierbij relevant zijn een importheffing invoeren aan de grens, een CO2-grensheffing. Weglekprobleem opgelost.

Vijf: het pakket omvat zo ongeveer de hele breedte van het vraagstuk, van natuur beschermen tot de gebouwde omgeving, grootvervuilers in de industrie en het transport, inclusief de laadpaleninfrastructuur langs de snelwegen. Dit voorkomt het bekende: waarom moet ik wel (de burger bijvoorbeeld) en hoeven zij niet (de vliegmaatschappijen)? We zitten allemaal in hetzelfde schuitje. Dit vergroot niet alleen de effectiviteit en efficiënte van het pakket, maar bevordert ook de acceptatie ervan.

Zes: linksom of rechtsom, de prijsstijgingen die het gevolg zijn van het pakket slaan op lange termijn neer bij burgers. Auto’s duurder, vliegen duurder, maar ook het ijzer en het plastic dat deel uitmaakt van allerlei producten wordt duurder. De alternatieve producten voor dat ijzer en dat plastic zullen óók duurder uitpakken. De doorwerking gaat ofwel direct via consumentenprijzen, of via winstdalingen van bedrijven die daardoor minder dividend kunnen uitkeren, bijvoorbeeld aan uw pensioenfonds. Het is daarom goed dat de Commissie een fonds voorstelt dat de armste Europeanen moet compenseren voor deze prijsstijgingen.”

Kalshoven weet dat de plannen nog een heel vergadercircuit in moeten. “Er zijn dus nog volop mogelijkheden dat het vergroeningscontract herschreven wordt, verscherpt of juist afgezwakt. Maar dit doet niets af aan de vrolijkheid die mij beving bij het lezen ervan. Eindelijk weer eens een (Europese) overheid die iets wil (tot nut van het algemeen) en daarbij ook het verstand en de moed heeft om op te schrijven wat er voor nodig is om dat doel te bereiken.”

Foto: Ernesto Velázquez (Unsplash)