‘Dialoog is de enige uitweg’

9 maart 2022 – Komt er een dialoog tussen Rusland en Oekraïne? De Oekraïense president Zelensky is ertoe bereid. Maar hij wil zeker niet capituleren en vraagt ook veiligheidsgaranties.
Steeds vaker wordt ervoor gepleit “dat onderhandelingen – en gezond verstand – de overhand krijgen”.

De NOS bericht over de boodschap van Zelensky: “In antwoord op een vraag over de Krim (in 2014 door Rusland geannexeerd) en de door Rusland ingenomen regio’s Donetsk en Loegansk, zei Zelensky: ‘We kunnen praten en een compromis vinden over hoe deze regio’s verder zullen gaan.’ Daarbij is het voor hem belangrijk hoe de inwoners die bij Oekraïne willen horen, daar zullen leven en welke veiligheidsgaranties ze krijgen.”

Dialoog en bemiddeling
Tien dagen geleden stond er in Trouw een opiniebijdrage van Jolle Demmers, hoogleraar conflictstudies. De bijdrage kreeg weinig aandacht. Demmers had een helder advies aan de Nederlandse regering: “In plaats van het opleggen van harde sancties en bieden van wapensteun, zou de Nederlandse regering moeten aansturen op conflictbemiddeling tussen Rusland en Oekraïne.”
“De geschiedenis leert dat sancties meestal weinig uithalen, en ook contraproductief kunnen werken. Dat gevaar bestaat zeker in het geval van Rusland. Een verdere vernedering kan zorgen voor een nog grotere verwijdering, en verdere escalatie.”

Demmers schreef dat ook vanuit het besef dat ‘het westen’ mede debet is aan de escalatie: “Ondanks de nadrukkelijke communicatie vanuit Moskou dat het Navo-lidmaatschap van Oekraïne een rode lijn zou betekenen, beloofde de Amerikaanse minister van defensie Lloyd Austin nog in oktober 2021 aan president Zelenski zijn steun aan een toekomstig lidmaatschap van Oekraïne. Met deze volkomen irreële, maar welbewuste provocatie is de Navo onderdeel van de recente escalatie.”
In feite ziet Demmers een dialoog als enige uitweg, een dialoog die ook van het westen zelfreflectie vraagt: “Vaak is het niet zozeer de ‘waarheid’ die als eerste sneuvelt in een oorlog, maar vooral het vermogen tot zelfreflectie en kritiek.” Demmers ziet “kansen voor pragmatische oplossingen”. “Die zijn wellicht weinig glorieus, en imperfect, maar beter dan de verschrikkingen van oorlog.”

Paus Franciscus: dialoog is de enige uitweg
Paus Franciscus zei afgelopen weekend te hopen “dat onderhandelingen – en gezond verstand – de overhand krijgen”. Hij stuurde twee kardinalen naar Oekraïne om de dialoog te helpen bevorderen.
En het Katholiek Nieuwsblad schreef eerder (op 28 februari): “De paus sprak over het belang van een verzoenend taalgebruik, waarmee een begin kan worden gemaakt met het bevorderen van vrede. ‘Laten wij ons afvragen welke woorden we gebruiken’, aldus Franciscus. ‘Spreken wij met mildheid, of vervuilen wij de wereld door gif te verspreiden, door kritiek te leveren, te klagen of de wijdverspreide agressie te voeden?’ Volgens de paus kan een verkeerd woordgebruik vooroordelen doen toenemen, ‘barrières opwerpen en zelfs onze broeders aanvallen en vernietigen’.”
“De enige rationele en constructieve manier om geschillen op te lossen is de dialoog”, zegt kardinaal Parolin.

Dalai Lama: echte vrede komt via dialoog
De Dalai Lama pleit ook voor een dialoog: “Ik ben diepbedroefd over het conflict in Oekraïne. Onze wereld is zo onderling afhankelijk geworden dat een gewelddadig conflict tussen twee landen onvermijdelijk gevolgen heeft voor de rest van de wereld. Oorlog is niet meer van deze tijd – geweldloosheid is de enige weg. We moeten een besef van de eenheid van de mensheid ontwikkelen door andere mensen als broeders en zusters te beschouwen. Zo kunnen we een vreedzamere wereld opbouwen.
Problemen en meningsverschillen worden het best opgelost door dialoog. Echte vrede komt tot stand door wederzijds begrip en respect voor elkaars welzijn.
We mogen de hoop niet verliezen. De 20e eeuw was een eeuw van oorlog en bloedvergieten. De 21e eeuw moet een eeuw van dialoog worden. Ik bid dat de vrede in Oekraïne snel wordt hersteld.”

Foto: still uit reportage NOS