Culturele Apotheek Samenleesgroep

Door: Ceciel Funnekotter

Kort vertellen we waar we vandaan komen: van Lelystad tot Portugal en van Gent tot Steenwijk, en alles wat er tussen zit. We beginnen met het gedicht Insomnia van Jean-Pierre Rawie. Het gedicht verschijnt op het scherm, en de leesbegeleider leest het ook voor. En vraagt daarna at dit gedicht bij ons oproept?

Insomnia

De lange uren tussen slapen en waken,
terwijl de regen de seconden tikt –
Het beetje tijd waarover je beschikt
vergaat aan zulke nutteloze zaken.
Het hoge doel waarop je had gemikt,
het lager doel waartoe je mocht geraken;
en waaraan zelfs geen dood een eind kon maken,
ons beider onverbrekelijk conflict.
De regen en het leed te allen tijde,
het komt tenslotte op hetzelfde neer:
wij hebben tegen het oneindig lijden
uiteindelijk maar een gering verweer.
Ik denk aan alle dingen die wij zeiden,
want al die dingen zeggen we niet meer.

 Jean Pierre Rawie
Uit de bundel: Kwade trouw, 1986

Associaties
Er wordt vrijelijk geassocieerd: Zit er iemand bij een ziekbed? Gaat het over iemand die dood is? Hoe zit dat met de lange uren tussen waken en slapen? De regen die de seconden wegtikt – het liedje van Rob de Nijs ‘Zachtjes tikt de regen tegen het zolderraam’ komt ook voorbij… Het gesprek gaat verder over slapeloosheid en de nutteloosheid van piekeren en gaat zelfs even de praktische kant op. Een aantal delen iets over hun eigen slaappatroon en er worden wat tips uitgewisseld om beter te kunnen slapen.

Ander perspectief
Vervolgens lezen we het gedicht nog een keer hardop en blijkt daarna het perspectief wat te veranderen: gaat het gedicht eigenlijk over een relatie die dood is? Was dát het doel wat niet bereikt is, vanwege het conflict dat niet opengebroken kon worden? En kunnen we als mensen ons überhaupt wel verweren tegen het lijden? Rawie schetst een somber beeld met veel menselijk onvermogen. Het is kortom een gedicht om nog langer over na te denken, evenals het stuk tekst uit het boek ‘Foon’ van Marente de Moor, dat we hierna bespreken.

Een prachtige tekst over geluid en verbeelding en de kracht van de gedachten die je als kind kan hebben. De Foon is een bromtoon die de hoofdpersoon in de tekst -een kind- elke nacht hoort, en waar ze niet van kan slapen.

Meanderen
Ook hier meandert het gesprek diverse kanten op, maar het is boeiend en mooi om elkaars associaties te horen. Bij een tweede keer lezen springt de politieke onderlaag die er in zit meer naar voren: het boek is gesitueerd in Rusland. ‘Deel je verbeelding niemand’ en ‘Hou je vangst voor jezelf. Anders tikken ze je op je schouders en zeggen ze: “doe je schepnetje open, wat heeft u allemaal voor een gedachten verzameld? Zo gaat dat in dit grote boze land’.

We constateren dat George Orwell’s boek 1984 (gepubliceerd in 1949) en Marentes boek Foon (2018) ook heden ten dage meer dan actueel zijn.

Slaap wel
We eindigen met een luchtig gedicht van Jo Govaert, een Vlaamse dichter die in de nacht voor haar trouwdag naast haar snurkende geliefde wakker ligt en uitkijkt naar de dag van trouwen. Het is een lief, optimistisch gedicht. De bijeenkomst wordt afgesloten met een welgemeend: “Slaap goed de komende nacht!”