Bij het afscheid van Marius Buiting

Door Charles van Leeuwen

Marius was lang een van de gezichten van de Beweging. Hij organiseerde themadagen, was actief in leerroutes, leidde het bestuur, zette nieuw beleid uit en schreef in elke Nieuwsbrief een column. Hij was in alle opzichten een inspirator en verbindende schakel. Maar daaromheen deed hij nog zoveel meer.

Hij was bestuurlijk adviseur van Kloosterhotel ZIN in Vught en hielp mee de programmalijn van de ZIN Academy op te zetten. Hij gaf er vaak trainingen, soms voor een groep van 20 of 30 mensen en  soms voor zalen van wel 70 tot 100 mensen. Hij was ook een graag geziene huisvriend van de Eleousa-communiteit van de fraters in Vught. Hij had ook nog iets met de zusters, want hij werkte met de katholieke caritas van Utrecht vanuit het Hieronymushuis, een oud gasthuis van de Zusters van Liefde.

Projecten, verbindingen, activiteiten voor een betere wereld
Zo waren er op allerlei fronten projecten, verbindingen, activiteiten om een betere wereld neer te zetten… en groeide in dat intense samenwerken een mooie en diepe vriendschap. Het zegt iets over Marius, dat hij naast zijn Utrechtse wereld een Brabantse wereld had, waar hij hard voor werkte, graag kwam en veel mee deelde.

Hoe kunnen we Marius eren en rechtdoen in een kort portret? Wat kunnen we toevoegen aan de portretten die al zijn verschenen op het internet, ook op de website van de Beweging van Barmhartigheid? Ik dacht om hier enkele oneliners en korte citaten van Marius aan te halen, die hem als persoon, werker en vriend tekenen. Marius was een taalkunstenaar en kon de dingen vaak treffend uitdrukken. Je kon nog lang blijven nadenken over uitdrukkingen die hij gebruikte.

1. Een autobiografische tekening. Marius zei enkele maanden terug tijdens een leerroute die we samen gaven: “Mijn opleiding in de geneeskunde was vervreemdend.” Ik was geraakt door die opmerking en schreef hem meteen in mijn schriftje. Vervreemdend? Hij probeerde het uit te leggen: als studenten werkten we te weinig vanuit ons talent, de nadruk lag te veel op presteren. Op status. Op topbanen. Op het systeem. Daardoor veranderden mensen diepgaand, vervreemdden ze. Dat riep in Marius verzet op, misschien niet meteen, maar wel op de lange duur. ‘Vervreemdend’ was een woord dat terugkijkend bij hem opkwam.

2. “Aan het eind van de studie dacht ik: ik blijf in de zorg maar wel ánders. Ik wil de wereld van de zorg helpen verbeteren. Dat bracht me bij ZIN en bij de Beweging van Barmhartigheid, waar mensen waren die daar ook mee bezig waren.” Marius zocht dus al vanaf het begin van zijn loopbaan naar een andere rol in de wereld van de zorg, naar een andere inbreng, een andere zingeving, een ander toezicht. Veel van zijn professionele werk lijkt ingegeven door dat verlangen, om in de zorg een soort tegencultuur tot stand te brengen. Een tegencultuur van menselijke aandacht, van betekenisgeving, van menselijke kwaliteit en verbinding.

3. Hoe zag die tegencultuur eruit? Of misschien een betere vraag: waar zou die mee kunnen beginnen? Derde citaat: “De vraag naar het hart was nooit geagendeerd.” Marius vertelde trots wat er gebeurde als je mensen in de zorg, in het onderwijs, in overheidsfuncties, uitnodigde om opnieuw vanuit hun hart te gaan werken. Als je ze leerde om compassie als basishouding te nemen, om barmhartige aandacht te oefenen. Hij was er heilig van overtuigd dat je mensen opnieuw bij hun basismotivatie, bij hun hart kon brengen. Dat je dat kon oefenen en aanleren.

4. Als je maar leert “Zien, bewogen worden, in beweging komen.” Dat was het motto van de Beweging van Barmhartigheid, het was ook het persoonlijke motto van de oprichter van de Beweging, frater Wim Verschuren met wie Marius diep bevriend was. En het werd een belangrijk motto van Marius zelf. Zien. Hij zag zoveel, hij die een visionaire aanleg had.

Bewogen worden en in beweging komen. Marius typeerde zichzelf wel als een ‘bewogen beweger’. Met dat zien, bewogen worden, in beweging komen werkte hij telkens opnieuw in zijn trainingen en teammeetings. Werken vanuit visie, vanuit je hart, vanuit bewogenheid, daarmee zou de professionele wereld enorm veel kunnen winnen, ook aan dynamiek. Ook mensen zelf konden er veel mee winnen, aan geluk, aan menselijke en professionele groei.

Vijfde citaat: “De Samaritaan liet zijn routine ontregelen.”
Marius kende zijn Bijbelverhalen en dat van de Samaritaan was hem dierbaar. Daar gebeurde iets bijzonders, daar werd een mens gered, maar er werd ook een ander zorgprincipe toegepast. En dat begon met ‘ontregelen’. Daar was Marius dol op, hij kon als arts en jurist best wel wat regelen, maar wat hij veel liever deed was: ontregelen. In besturen, als trainer, in raden van toezicht. Ontregelen. Out-of-the-box denken, nieuwe vragen agenderen, bestuurders en professionals van hun à propos brengen en verleiden om met frisse blik naar de dingen te kijken. In de ontregeling, met zijn creatieve verwarring, menselijke zoektocht, onvoorspelbaarheid, konden kleine wondertjes gebeuren. Niet iedereen hield ervan om ontregeld te worden, maar Marius deed het graag en hij was er plagerig en onverbeterlijk goed in.

Zesde citaat, uit de dag van de leerroute in compassie die hij leidde: “Welke puzzel houd je bezig?” Marius nodigde mensen uit om woorden te geven aan de puzzel die hen professioneel, persoonlijk of misschien ook wel religieus bezighield. We konden dan een hele dag aan die puzzel gaan werken met elkaar. Dat waren heerlijke dagen, ik heb gezien dat er tijdens die dagen ook heerlijk veel met mensen gebeurde. Marius hield wel een beetje de regie, want hij zei erbij: “Je mag er maar eentje uitkiezen.” Eén puzzel tegelijk. Als je één puzzel oplost, is het alsof je een grote kluwen uit de knoop haalt… Ik denk dat dit werkproces ook iets van Marius zelf zegt.

Marius hield van puzzelen, hij had ook zijn eigen puzzels. Hij kon intens bezig zijn met zijn puzzels, met de worstelingen die erbij hoorden. Hij leek misschien een zondagskind, maar dan wel een zondagskind dat zich scherp bewust was van alle tegenstellingen en crisissen die in dat woord zondagskind besloten liggen: de zeven vinkjes, de veranderingen in het leven van de zondag en van de kerk. En dan toch kind willen blijven, zondagskind blijven, kind dat zich kan verwonderen en blij uit de ogen kijkt.

Zevende citaat, uit een tekst die Marius begin 2006 schreef voor de Nieuwsbrief van de Beweging van Barmhartigheid. Boven de tekst staat: over groeien en openbloeien. Hij was zelf aan het openbloeien, in de kracht van zijn jaren, hij werd gezien en was net de nieuwe voorzitter geworden van de Beweging. Marius schreef: “Niet alleen de parel in ons groeit. Wij zijn ook oester: ruw, bonkig, onaantrekkelijk om te zien, met scherpe kanten waarmee we soms ongewild anderen bezeren.” Marius, die een groot beeldend vermogen had, kende het geheim van de parel. Hij besefte ook dat er oesters rondom mensen kunnen groeien, dat mensen zich graag verschuilen in een harde, bonkige schelp. Hij kende de pijn en gekwetstheid van de oestermens. Maar wist ook, zoals hij in diezelfde tekst schreef: “als wij liefde of tederheid mogen ontvangen of uitschenken over de ander, groeit de parel.”

Ter afsluiting
Marius was een creatief werker, hij bouwde en werkte genereus en ontzag zichzelf daarin niet. Veel te weinig, denken we nu. Maar we zijn Marius dankbaar. Dankbaar voor zijn menselijke en visionaire leiderschap, zijn hartelijke rol als voorzitter en trainer, zijn vernieuwende bijdragen, zijn mooie teksten (gesproken en geschreven), zijn onvermoeibare reizen.

We zijn hem schatplichtig en dankbaar voor zijn visie op professionele ontwikkeling, waarin compassie en ‘werken vanuit je hart’ opnieuw betekenis kreeg. Zijn visie op barmhartigheid als de warme, menselijke motor van het werken aan een betere wereld. Zijn visie op kleine religieuze leefgemeenschappen als belangrijke, kleurrijke bouwstenen van de kerk. En ook zijn visie op vriendschap, zou ik zeggen, als smaakmaker van het leven.

(Foto: bovenaan ©Huisinga fotografie, NVTZ, Foto in artikel ©Beweging van barmhartigheid)