JUBILEUMVIERING 25 JAAR BEWEGING VAN BARMHARTIGHEID
25 jaar Compassie op de kaart!
15 januari 2024 – Op zaterdag 16 december 2023 vierde de Beweging van Barmhartigheid haar 25ste verjaardag. Ruim 120 geïnteresseerden uit heel Nederland kwamen samen in Zin in Vught om dit feest van Compassie te vieren.
Rond het middaguur kwamen zo’n 120 verwachtingsvolle geïnteresseerden binnen gedruppeld in het mooie lichte auditorium van kloosterhotel ZIN. Ieder zoekt een plekje en weet zich welkom op deze dag waarop we met elkaar op zoek gaan naar de betekenis van compassie als drijfveer in de samenleving van nú, 25 jaar na de start van de Beweging van Barmhartigheid.
Een warm welkom
Het belooft een bewogen dag te worden met bevlogen sprekers. Dagvoorzitter (tevens penningmeester en bestuurslid) Charles van Leeuwen heet eenieder hartelijk welkom. “Ik zie drie directeuren van ZIN, diverse fraters en zusters en ook drie voorzitters van de Beweging van Barmhartigheid en vele bekenden van de BvB en mensen die we voor het eerst mogen verwelkomen.
Deze dag gaan we uitgebreid in op wat barmhartigheid inhoudt of in zou moeten en/of kunnen houden. Het heeft op de eerste plaats een maatschappelijke functie, onder andere in de zorg, het onderwijs, de politiek, de dienstverlening en in organisaties. Maar het is vooral ook een levenshouding die verder gaat dan ‘doen’. Barmhartigheid is een levenshouding van ‘zijn’; iets wat je kunt leren én oefenen.”
Inspirerende sprekers aan het woord
Na de introductie door Charles van Leeuwen, is het de beurt aan Monica Neomagus, die in 2009 mede aan de wieg stond van het Internationale Handvest van Compassie. Handvest van Compassie. Ze feliciteert de Beweging van Barmhartigheid en vindt het een eer om te mogen komen vertellen over het ontstaan van het Handvest van Compassie.
Het internationale Handvest voor Compassie: zo begon het
Karen Armstrong won in 2009 de prestigieuze Ted-Award, met de bijbehorende geldprijs. Met dat geld wilde ze een charter starten dat de grote religies en de ethische tradities van deze wereld zou oproepen tot het weer centraal stellen van het begrip compassie, omdat het begrip compassie teveel verloren was gegaan.
“Karin Armstrong heeft compassie weer op de kaart gezet!”
Sinds het verschijnen van het internationale Handvest voor Compassie kwamen er Compassionate Cities, in Australië tekende het parlement zelfs voor de inzet voor meer compassie in het land, er werden cursussen ontworpen, in Canada ontstond het Kinderhandvest voor Compassie, bedrijven en instellingen bleken geïnteresseerd.
Dalai Lama, Paus Benedictus en de VN
Ondertussen werd het charter ook onder de aandacht gebracht van de Dalai Lama die het vervolgens mee ondertekende en van de toenmalige paus Benedictus en er werd aandacht aan besteed tijdens een bijeenkomst in het VN-hoofdkwartier in New York. In ons eigen land werd er op allerlei gebied ook veel aandacht aan besteed en er kwam zelfs een jaarlijkse compassieprijs.
Lees de gehele toespraak van Monica Neomagus: Het internationale Handvest voor Compassie: zo begon het – Barmhartigheid
Barmhartigheid en armoedebestrijding
De tweede spreker zóú Esmah Lahlah zijn, groen-links politicus en sinds 2018 wethouder in Tilburg. Zij zou ingaan op barmhartigheid en armoedebestrijding in de stedelijke en landelijke politiek en hoe je dat concreet kunt maken. Helaas moest zij verstek laten gaan. Haar plaats wordt ingenomen door Ralf Embrechts, medeoprichter van Quiet, die veel met LahLah heeft samengewerkt rondom armoedebestrijding in het Tilburgse: “Ik mis m’n maatje nu al, maar ik weet zeker dat ze haar betrokkenheid in de landelijke politiek zal voortzetten.”
“Ik ben van mening dat de politiek moet stoppen met oordelen en veroordelen; veel beter zou het zijn om de mensen waar het over gaat zélf in hun kracht kunnen laten komen. Maak hen niet tot slachtoffer.”
Embrechts is een zéér bevlogen pleitbezorger. Met passie, humor en soms wat ingehouden boosheid neemt hij alle aanwezigen mee in de wirwar van regels, toeslagen, tegenstrijdigheden en politieke missers, vooral doordat er wordt uitgegaan van wantrouwen in plaats van vértrouwen en welke consequenties dat voor veel mensen heeft.
Tweedeling in de samenleving
Hij legt uit dat de tweedeling niet alleen de kloof tussen arm en rijk behelst, maar ook die van gezond/ongezond, meedoen/thuiszitten, mogen/moeten, schuldenvrij/schuldenlast en leven versus óverleven. Alle aanwezigen hangen aan zijn lippen.
Lees het artikel: Tien jaar Quiet, ‘Quiet is kracht. We gaan niet mee in de zieligheidsindustrie, het moet schuren’ – Barmhartigheid
Compassie in de zorg en in zielzorg
De derde spreker van dit inspirerende programma is Hans Alma. (Alma is hoogleraar geestelijke zorg en religieus humanistische zingeving aan de Vrije Universiteit van Amsterdam. Ze werkt aan de opleiding tot geestelijk verzorger, een bijzonder aandachtsgebied van haar is: compassie). Zij gaat in op Compassie in de zorg en in zielzorg en laat zien dat dit thema actueler is dan ooit tevoren. Het bij de Beweging van Barmhartigheid zo bekende motto “Zien (aandacht), bewogen worden (compassie) en in beweging komen (zorg)” is onderdeel van haar lezing.
Maar eerst komen de onderwerpen zingeving en levensbeschouwing aan de orde door je bij jezelf af te vragen of altruïsme en solidariteit uitgeput raken? Wat ons mens- en wereldbeeld is? En hoe verloopt onze individuele zoektocht naar zingeving? Zij is ook van mening dat compassie een kérnkwaliteit van goed leven is.
“Het idee is dat economische modellen zorgen voor groei. Maar ten koste van wat? De aarde is er nagenoeg door uitgeput. Terwijl voor altruïsme juist geldt: hoe meer zorg en aandacht voor de ander, hoe meer ieder krijgt. Altruïsme versterkt en is nooit op. Integendeel, door aandacht en compassie bloeit alles oneindig op.”
“Zorg en spiritueel welzijn maken integraal deel uit van gezondheid. Het is een wezenlijk element om als fundament te dienen voor de samenleving en de wereld. We zijn allemaal met elkaar verweven. Dit is in tegenstelling met het hedendaags geloof in de werking van de markteconomie. Het economische is leidend geworden, ook in domeinen als de zorg. Het gevaar daarvan is dat waarden worden gecorrumpeerd.”
Barmhartigheid heeft vele kleuren
De laatste spreker, Peter Nissen (Emeritus hoogleraar kerkgeschiedenis van de Radboud Universiteit Nijmegen en Cultuurgeschiedenis van het Christendom van de Universiteit van Tilburg. Hij publiceert over thema’s van christelijke geschiedenis en spiritualiteit), vertelt over de vele kleuren van barmhartigheid.
Dat doet hij aan de hand van voorbeelden van internationale schrijvers. Zo neemt hij ons mee naar de wereld van de theologie van kwetsbaarheid en barmhartigheid, de kracht van de kwetsbaarheid, de kracht van het leven, de moed hebben om niet perfect te willen zijn (There is a crack in everything, that’s how the light comes in – Leonard Cohen) en de kunst van overleven.
Gedeelde kwetsbaarheid
Niets is volmaakt, niets is ongeschonden, rimpelloos, onbeschadigd. In elke ziel zit wel een kras, een kwetsuur. Maar wees gerust: door die barst kan het licht binnen vallen. De kwetsuur kan nieuwe heling oproepen. Barmhartig handelen, handelen uit compassie, wordt gedragen en gemotiveerd door een besef van gedeelde menselijke kwetsbaarheid. Kwetsbaarheid vereist barmhartigheid.
Het verhaal van Peter Nissen lezen of nog eens rustig nalezen? Ga naar: De gezusters Kwetsbaarheid en Barmhartigheid – Barmhartigheid
Dicht bij de stilte
Tussen de lezingen in verzorgt het trio ‘Close to Silence’ twee keer een muzikaal intermezzo. Na alle woorden brengen de musici met hun serene, akoestische warme klanken en samenspel voor een moment van verstilling en rust.
Ontmoetingen
Na al deze bijzondere, inspirerende en tot nadenken stemmende lezingen, zijn we écht toe aan een pauze-moment. Mensen zoeken elkaar op om over al datgene dat ze gehoord hebben verder te praten.
Gesprekstafels
Na de pauze start het middagprogramma met nóg meer ontmoetingen. Er zijn drie parallelle ‘gesprekstafels’ gevormd. Deelnemers kunnen uit één van de onderwerpen kiezen en samen met één van de sprekers doorpraten over barmhartigheid in de politiek, in de zorg en de zielzorg en in de spiritualiteit.
In de gesprekstafels vertellen deelnemers over de projecten die ze hebben opgezet, zoals het borduurproject ‘Tree of Connection’ en projecten voor mensen met een kleine beurs. Bij een volgende groep komt o.a. het thema ‘Taal geven aan kwetsbaarheid’ ter tafel. Zijn we dat verloren? Hoe kunnen we ervaringen delen als we geen gemeenschappelijke taal hebben? Ook wordt gesproken over straatpastoraat en de kerk als veldhospitaal ‘in a wounded world’. Een tafelruimte verder gaat het over het contact met jezelf en met de ander. We zijn niet geïsoleerd van elkaar. En dit is slechts een kleine greep uit de boeiende gesprekken.
Licht in het donker
Deze feestelijke, en inspirerende jubileumdag sluiten we af in het auditorium, waar frater Broer Huitema alle aanwezigen oproept om létterlijk in beweging te komen. Met een kaarsje in de handen buiten, onder het zingen van het lied Als alles duister is, ontsteek dan een lichtend vuur dat nooit meer dooft, een vuur dat nooit meer dooft lopen we gezamenlijk naar buiten, alwaar op het grasveld een Ginkgo biloba boom geplant wordt.
Deze Japanse notenboom staat symbool voor onveranderlijkheid, hoop, liefde, toverkracht, tijdloosheid en een lang leven. Een boom die dus perfect past bij deze dag. De Beweging van Barmhartigheid heeft deze geschonken aan ZIN, ter gelegenheid van dit 25-jarig jubileum. Hierna leest zr. Mariëtte Kinker SCMM in de donkere, in kaarslicht verlichtte tuin onderstaande tekst voor, geschreven door Wim Verschuren CMM, grondlegger van de Beweging van Barmhartigheid.
Een aanstekelijk vuur
Er gaat een beweging van barmhartigheid door de wereld. Een vuur dat aanstekelijk is en velen in beweging brengt, ieder op zijn unieke wijze. Het is geen smeulende vlaspit meer, maar een beweging waar ieder persoonlijk aan kan deelnemen in het dagelijks leven en werk.
Er is een keten over de hele wereld van schijnbaar gewone mensen, die dag in dag uit aan de barmhartige liefde handen en voeten geven.
Zij dragen de wereld. In die beweging staan is een opdracht, een uitdaging en een voorrecht. Een beweging tegen de onbarmhartigheid, die onrecht doet aan mensen en groen, die oorlog veroorzaakt in plaats van vrede. Een beweging die broederschap en zusterschap en verbondenheid schept, die leven brengt waar aan het leven geleden wordt. een beweging die het rijk van vrede en recht tot leven brengt.
De weg naar barmhartigheid is nog niet ten einde. De strijd tussen licht en donker gaat door. Er is nog zoveel te doen. Er is zon grote behoefte aan mensen die zich tot naaste maken zoals de Samaritaan dat deed. Op de eerste plaats dicht bij huis. We kunnen niet zonder elkaar en hebben elkaars steun en bevestiging nodig. En ook ieders unieke, persoonlijke weg gaat door: de weg waarop we levenslang mogen groeien in barmhartige liefde.
Fr. Wim Verschuren CMM (1933-2020)
Gevuld met muziek en vérvuld van liefde en inspiratie lopen we al zingend terug naar de tuinkamer om dit gedeelte van de dag af te ronden met een hapje en een drankje. Hier worden mooie nieuwe contacten gelegd en oude contacten hernieuwd. Tot slot nemen ruim 60 mensen deel aan het buffet en de ervaring heeft geleerd dat het eten bij ZIN oog- en tongstrelend is en zo deze jubileumdag helemaal áf maakt.
Verslag: Tanny van de Ven en Christien Roovers
Foto’s: Nel Verstijnen, Beweging van Barmhartigheid
Meer informatie
- Lees de gehele toespraak van Monica Neomagus: Het internationale Handvest voor Compassie: zo begon het – Barmhartigheid
- Lees het artikel: Tien jaar Quiet, ‘Quiet is kracht. We gaan niet mee in de zieligheidsindustrie, het moet schuren’ – Barmhartigheid
- Het verhaal van Peter Nissen lezen of nog eens rustig nalezen? Ga naar: De gezusters Kwetsbaarheid en Barmhartigheid – Barmhartigheid
- Meer informatie over het muzikaal trio Close to Silence vind je op de website: Close to Silence
Unsplash
Zusters van Liefde Tilburg
Inderdaad, een prachtige dag samen met betrokken, goede mensen! Inspirerend! Hoogtepunt voor mij was het (repeterend) zingen van ‘Als alles duister is, ontsteek dan een lichtend vuur dat nooit meer dooft’ dat nog dagenlang doorklonk.
Zeker de moeite waard om een vervolg aan deze dag te geven.